Nguyễn Á có lẽ là nghệ sỹ chăm ra sách ảnh nhất Việt Nam. Gần 20 năm trong nghề, anh cho ra 5 cuốn sách, mà cuốn nào cũng nặng… vài kilogam và rất kỳ công. Một thời gian thấy anh vắng mặt mới biết anh đang mải miết với bộ sách ảnh “Đờn ca tài tử Nam bộ”.
Thăng trầm nghiệp cầm ca
Theo NSND Lê Tiến Thọ – Chủ tịch Hội Nghệ sỹ Sân khấu Việt Nam, làm được như Nguyễn Á thật hiếm có. Chúng ta có nhiều di sản được UNESCO vinh danh trước đó như cồng chiêng Tây Nguyên, nhã nhạc cung đình Huế… nhưng chưa ai thực hiện cả bộ ảnh về những di sản này. Đối với người dân Nam bộ, đờn ca tài tử đã là một phần đời sống tinh thần, là cội nguồn của giá trị văn hóa kết tinh bao thế hệ. Với Nguyễn Á, chàng trai gốc Bình Dương cũng vậy. Bố mẹ, ông bà anh đều là những người mê đờn ca tài tử. Thừa hưởng tình yêu với cổ nhạc, nên 2 năm sau khi được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, anh đã quyết thực hiện bằng được bộ ảnh này.
Cách sáng tạo của Nguyễn Á cũng đặc biệt. Với mỗi nghệ nhân, anh không chỉ chụp chân dung mà còn lồng trong đó câu chuyện đời của họ, làm sao mà họ gắn bó với cây đàn tranh, đàn kìm, với guitar, với sáo… Từ những nghệ nhân gạo gội trong nền âm nhạc dân tộc như GS.TS Trần Văn Khê, nhạc sư Vĩnh Bảo, soạn giả NSND Viễn Châu, nghệ nhân ưu tú Tấn Nhì, danh cầm Văn Giỏi… đến những nghệ nhân mới 5, 7, 10 tuổi, mỗi người đều có những câu chuyện, mối duyên khác nhau với nghiệp cầm ca. Lại có cả những số phận trớ trêu của những nghệ nhân khiếm thị khiến ai xem cũng phải xúc động. Nghệ nhân Văn Triển, năm lên 6 tuổi đã bị mù hai mắt vì vỏ đạn, anh tìm thấy cây đàn chính là nguồn sáng duy nhất giải phóng anh khỏi bi kịch. Hay nghệ nhân Huỳnh Hữu Trí suốt 40 năm một niềm đam mê với ca nhạc, dù cuộc đời cho ông nhiều nỗi buồn, mất mát hơn là niềm vui.
Nhắc đến bậc thầy của âm nhạc dân tộc Việt Nam, anh không khỏi xúc động: “Với GS Trần Văn Khê, tôi có nhiều kỷ niệm. Thầy dạy cho tôi rất nhiều thứ, không chỉ âm nhạc mà còn về cách đối nhân xử thế. Sự ra đi của thầy là mất mát lớn của nền âm nhạc và sự tiếc thương của hàng triệu người dân Việt Nam”.