Bản Piano Concerto số 3 cung Đô thứ, Op. 37 được sáng tác bởi nhà soạn nhạc thiên tài Ludwig van Beethoven vào năm 1800, và lần đầu được công diễn vào ngày 5 tháng 4 năm 1803. Chính Beethoven đã đảm nhiệm vai trò nghệ sĩ độc tấu piano trong buổi công diễn này.
Beethoven bắt đầu sáng tác bản Concerto số 3 dành cho piano của ông vào năm 1796. Nó vẫn luôn được Beethoven chỉnh sửa và chưa hoàn thiện kể cả vào ngày công diễn, trong một buổi hòa nhạc mà Beethoven đã đặt trước. Buổi hòa nhạc đầy tham vọng đó không chỉ có bản Piano Concerto số 3, mà còn 2 tác phẩm khác lần đầu tiên được ra mắt: Bản giao hưởng số 2 và Oratorio (thanh xướng kịch) “Christ on the Mount of Olives” (Tạm dịch: Chúa Jesus trên dãy núi Olives).
Hành trình đến với buổi công diễn của bản Concerto số 3 không hề suôn sẻ mà gặp rất nhiều sóng gió. Do những hạn chế về thời gian, Beethoven không thể hoàn thành việc viết phần độc tấu của tác phẩm đúng thời hạn cho đêm diễn đầu tiên. Không chỉ có vậy, dàn nhạc còn không có điều kiện diễn tập trước lấy 1 ngày. Ferdinand Ries, học trò của Beethoven kể lại: “Buổi tập dượt duy nhất cho đêm trình diễn được bắt đầu lúc 8 giờ sáng cùng ngày và nó thực sự là một khung cảnh hỗn loạn.”
Beethoven đã quá bận rộn để hoàn thiện và viết ra bản Concerto này. (Tranh qua Wikipedia)Nhưng điều quan trọng là, đến Beethoven cũng chưa hề hoàn thiện bản Concerto của mình. Vì vậy chính ông, chứ không ai khác, phải đảm nhiệm vai trò nghệ sĩ độc tấu piano.
Chính Beethoven phải độc tấu piano trước các khán giả trong buổi công diễn. (Tranh qua MusicHallRendezvous)Khi Ignaz von Seyfried, một người bạn của Beethoven được nhờ lật trang bản nhạc trong đêm diễn, Seyfried đã không thể hình dung được nhiệm vụ của mình lại “khó khăn” đến như vậy. Ông kể lại:
“Tôi thấy hầu như toàn bộ đều là những trang giấy trắng. Một số trang có nhiều nhất là một vài ký tự tượng hình Ai Cập mà tôi hoàn toàn không hiểu, được viết xuống một cách nguệch ngoạc để làm manh mối cho anh ấy. Anh ấy đã chơi hầu hết bản nhạc bằng trí nhớ của mình, vì như thường lệ, anh ấy không có đủ thời gian để viết nó lên những trang giấy. Anh liếc nhìn tôi một cách bí mật mỗi khi kết thúc một đoạn nhạc vô hình và nỗi lo lắng sợ hãi âm thầm không để lỡ thời khắc quyết định của tôi làm anh ấy vô cùng thích thú. Anh ấy đã cười rất vui vẻ tại bữa tối sau buổi diễn.”
Bản Concerto Số 3 dành cho piano được khơi nguồn từ hai bản Concerto đầu tiên của Beethoven, vốn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của phong cách âm nhạc Mozart. Tuy nhiên Beethoven cuối cùng đã thực sự trở về với chính mình, mặc dù bản thân ông có thể không hoàn toàn đồng ý với điều đó. Có một câu chuyện kể rằng, trong khi lắng nghe bản Piano Concerto cung Đô thứ của Mozart, một tác phẩm mà Beethoven đánh giá rất cao, Beethoven đã nhận xét với nhà soạn nhạc người Anh J.B. Cramer: “Cramer à, chúng ta sẽ không bao giờ có thể làm được điều gì tương tự”.
Trong cuốn tiểu sử về Beethoven, nhà âm nhạc học Lewis Lockwood viết: “Bản Piano Concerto số 3 của Beethoven đã chinh phục những vùng đất mới mà Mozart chưa từng đặt chân đến – trong cách mà nó kịch hóa những ý tưởng âm nhạc, trong sự kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và trữ tình, và trong sự tương phản mạnh mẽ giữa các phân khúc của bản nhạc”.
