Tết Nguyên Đán năm nay, chúng tôi không cảm thấy vui nhiều dù cũng sắm sửa đủ mọi thứ cho 3 ngày Tết. Đêm Giao Thừa, chúng tôi dặn các con phải có mặt ở nhà. Sự sum họp đầu năm. Và đây cũng là một trong 3 cái Tết, chúng tôi cùng nhau đón Giao Thừa trong 20 năm ở đây. Bàn thờ Đức Mẹ thì bao giờ cũng có hoa tươi đèn nến 24 trên 24. Một bình hoa tươi. Một chậu Mai Vàng bằng lụa Kathy tặng. Một mâm trái cây gồm năm loại và bó nhang thơm thắp lên cúng lễ Tổ Tiên Trời Đất. Qua 12 giờ, tôi một mình đi hướng Nam tìm hái lộc. Một cành Ngọc Thạch, một cụm cúc nhỏ bông trắng nhụy vàng và một nụ hồng nhỏ xíu. Trở vào nhà tự xông đất lấy, lì xì cho 2 con, vợ chồng chúc Tết nhau xong là vừa cảm thấy ..hết Tết.
Tôi nghe người ta nói cái loại cây có tên gọi là Ngọc Thạch vì lá nó xanh mầu ngọc và là loại cây chẳng cần phải tưới bón nâng niu, tự nó đâm chồi rễ con và sống dễ như cỏ dại. Ngày tôi mới dọn về đây, Đoan lượm được một cành nhỏ bị bỏ lại vì gẫy, nằm lăn lóc ngay lối vào nhà. Anh mang nó trồng trong chậu một cách rất vô tình, không hề chăm lo hay ngó tới, vậy mà mười mấy năm qua, cây Ngọc Thạch cứ sởn sơ lớn mạnh, xanh mơn mởn và đã cho hoa mấy mùa. Từ đó Đoan gọi nó là cây ..Lệ Mai, ý là cây cũng như người nên không cần ..tưới bón chăm sóc mà vẫn lớn. Đoan cũng đặt thêm tên cho cây là Lệ Mát vì nó …điên giống tôi, người điên không cần ăn cũng sống, mưa gió bão bùng hay nắng cháy da nung xương vẫn thản nhiên sống. Tôi không hề than vãn và cây không bao giờ lên tiếng nhưng tôi và cây rất gần gũi với nhau.
Nụ hồng bé tí tôi cắt đại trong đêm. Nó còn bé quá, bác Lê Nguyễn phán ngày mồng 1 Tết, không biết nó có nở được không. Tuy không bao giờ tin dị đoan xong thường người cắt hoa dâng bàn thờ Đức Mẹ là Đoan bởi nếu là tôi, hoa ít khi nở trọn vẹn. Vậy mà nụ hồng từ từ lớn cùng với cây Mai Vàng tôi xin được của ông Nguyễn Đức Lập. Trong 5 ngày đầu năm, tất cả hoa trong nhà tôi nở thật đẹp, cho đến hôm nay chưa thấy dấu hiệu …sắp tàn. Bên cạnh là hai chậu Đại Đóa màu vàng của chị Lâu cho như mọi năm, cặp bánh chưng của Hoan Vân. Chúng tôi có một cái Tết không huy hoàng ầm ĩ mà giản dị gói ghém thân mật.
Tôi không cảm thấy vui trong những ngày xuân là bởi sức khỏe không khá lắm và một nỗi buồn không biết bao giờ tôi có thể nói ra được, tôi đã chợt bắt gặp trong mùa Giáng Sinh vừa qua. Nỗi buồn này cũng sẽ có thể đè nặng mãi trong tôi cho tới ngày tôi nhắm mắt. Thêm vào đó là nỗi lo, những âu lo thoạt nghe qua, ai cũng cho là quá đáng. Lo cho cái Đêm Sinh Nhật 50 của mình. Chỉ có người thực sự ở trong bóng tối mới biết cái mênh mông sâu thẳm, cái buồn bã bất tật, cái lạnh lùng, cô lẻ, cái ngậm ngùi trăn trở của đêm dài, của bóng tối. Mấy ai có thể thực sự hiểu được, nhìn thấu được nỗi bi thương luôn luôn được dấu kín đằng sau nụ cười.
Bây giờ, chúng ta đang ở vào những ngày tháng rất mới của một năm mới vừa bước tới. Có thể nào cùng nhau tâm sự được chăng ? Dĩ nhiên cái tâm sự, tự nó đã không hứa hẹn những niềm vui, như người đời thường dấu kín hạnh phúc của mình nhưng lại luôn luôn mong được sự chia sớt của mọi người về một nỗi buồn, về một niềm đau . Có nên như thế ở những ngày đầu năm không? Ngày tháng của Đất Trời nên ngày nào cũng thế, cũng giống nhau. Mới hay cũ là do ta mà thôi. Thế thì xin cho tôi được giải bày tâm sự riêng của mình hôm nay. Chẳng lẽ không còn có thể có được một người hiểu mình, trong những trái tim còn đập quanh đây.
Tôi 50 tuổi. Điều này cũng không có gì là lạ lắm nếu chỉ nói suông như thế. Nhưng 50 năm với tôi còn có nghĩa là …nửa Thế Kỷ. Chúa ơi, nửa thế kỷ đối với một người đàn bà nào cũng có nghĩa là đã bắt đầu đi vào bóng tối của cuộc đời. Cũng có nghĩa là …thôi nhé, những mơ ước kể từ nay chỉ là ước mơ. Buồn chứ. Nếu nói rằng mình không thật, nhiều, ít và tùy theo hoàn cảnh của mỗi người. Trên nguyên tắc, tôi cũng chỉ là một người bình thường như bao người. Khổ một nỗi là chẳng hiểu may mắn hay bất hạnh, tôi lại được hưởng một khoảng thời gian tuyệt vời. Nó đến với tôi như Trời xuống và nó đã trở thành máu xương tôi, hơi thở tôi, đòi sống tôi. “Nó” là gia tài của tôi. Một thứ gia tài mang theo cả hạnh phúc lẫn bi thương.
“Phải làm một cái gì trong ngày sinh nhật 50 đi chứ”. Các bạn bảo thế. Làm gì bây giờ? Thì chắc cũng lại một nồi mắm, một nồi giả cầy, gỏi tôm thịt hay cá nướng như mọi năm thôi chứ còn làm gì khác… Đâu được, nếu sinh nhật 50 của bạn mà chỉ làm như thế, chúng tôi e rằng bạn hơi có vẻ tự … bạc đãi lấy mình đấy. Thế tôi phải làm cái gì bây giờ, chả lẽ xuống Bolsa đứng giữa đường mà la lên rằng, này bà con ơi, hôm nay sinh nhật tôi đấy nhé, hôm nay tôi 50 đấy nhé … Em nhà quê quá, trong suốt 35 năm dài tận tụy với nghiệp dĩ, chẳng lẽ không còn gì trong em để nói lên cùng những người đã thương yêu mình trong bấy nhiêu năm và có thể là cả về sau nữa sao ? Nhất là ở cái thời điểm 50 cùng với ý định tạm biệt của em, sao không thử một lần cuối làm sống lại từ đầu những điều em đã có và đã cùng một số khán thính giả chia sẻ với nhau từ cái thời sân cỏ cho đến bây giờ …
Các bạn muốn thì tôi sẽ làm, Đoan đã chọn địa điểm ở ngay Cerrtitos là thành phố mình đang ở … Nhưng sân khấu này có vẻ … sì tin quá đối với em, với một ngày sinh nhật. Sân khấu này chỉ dành cho những người lắm bạc nhiều tiền, cổ cồn, ca vát. Nó không thích hợp với loại người bình dân như em. Nó có vẻ xa cách, lạnh lẽo quá . Nó không cho em cái cảm giác ấm áp khi đứng trên sân khấu mênh mông nhìn xuống. Nếu muốn, hãy tìm cho em một chỗ nào nho nhỏ vừa phải nhưng ấm cúng và để gần gủi với người nghe. Đó mới thích hợp với bản chất của một người như em từ bao nhiêu năm nay . Hát dưới mưa, hát trên thảm cỏ, đứng trên xe G.M.C. vùng biên giới Việt Miên. Đặt em vào những nơi sang trọng quá em sẽ đánh rơi mất con người thật của em bởi ở những nơi đó, người ta phải … Biểu Diễn nhiều hơn cái người ta có . Điều đó em không làm được.
Địa điểm được thay đổi. Chương trình phải sắp xếp lại. Đừng hình thức quá để trở thành nặng nề. Rườm rà màu mè quá dễ làm người nghe mệt mà người hát thì bị … phân tâm… học. Càng giản dị bao nhiêu tốt bấy nhiêu, nếu em phải bắt đầu lại cái thuở chân đất hát Diễm Xưa, Tuổi Đá Buồn, Còn Tuổi Nào Cho Em… bắt đầu lại từ những tiền đồn heo hút giừa rừng núi bạt ngàn với Đại Bác Ru Đêm, với Xin Cho Tôi, với Cho Một Người Vừa Nằm Xuống, với Huế Sàigòn Hà Nội, Người Di Tản Buồn, Đêm Nhớ Về Sàigòn… thì rõ ràng là những chia sẻ với nhau những nhỏ nhoi nhưng sâu kín nhất trong trái tim mình… Lại gần, ngồi lại với nhau . Đừng bỏ tôi đi, 20 mươi năm rồi còn gì đâu anh, còn gì đâu em. Thôi đừng buồn. Thôi đừng hờn, tủi lòng núi sông…
Tôi không muốn đứng từ xa, từ trên cao trong ánh đèn rực rỡ muôn màu, hát với xuống. Tôi muốn được cất tiếng hát từ giữa những người yêu thương, đến với tôi . Để sống còn, tôi biết lúc nào mình cần phải “chết”. Nhưng trong đêm 5 tháng 3 sắp tới đây, khi đồng hồ điểm 12 giờ, đó là lúc tôi chính thức bước chân vào tuổi 50, thì tôi lại rất muốn “Sống”. Sống rất thật với những gì mình có, những bài hát, những điều cần được cùng nhau chia sẻ . Tôi yêu thích sự đơn giản nên tôi đã chọn sân khấu Majestic. Nơi đó, đêm đó, tôi có thể đi chân không mà hát, có thể ngồi xuống bục gỗ mà tâm sự, có thể đến với từng người để nhìn nhau cho rõ hơn, để chứng thực thêm một lần nữa là tôi không phải là một người cô đơn. Để nắm giữ thêm một chút hạnh phúc trước khi Tạm Biệt.
Định dừng lại thật sao . Thật chứ . Từ từ . Xa từ từ ánh đèn. Xa từ từ sân khấu . Có một lúc nào trở lại không. Có thể . Thỉng thoảng vui chơi với bạn bè, gặp lại mọi người . Tu hay sao . Tu lâu rồi đó chứ, tại mọi người không chú ý đấy thôi . Tu và Tù cùng một nghĩa như nhau . Đúng . Chính vì mình muốn như vậy . Bí mật, xin được dấu kín, xin được dấu một mình, cũng thú vị lắm lắm.
Những đòi hỏi quyết định của tôi làm mọi người nhức đầu. Tôi quay bạn tôi như chong chóng. Làm lại . Làm lại tất cả theo ý tôi bởi đây là sinh nhật tôi, bởi vì đây là …lần đầu tiên ..50 tuổi . Và tôi tự cho tôi cái quyền đòi hỏi. Đòi hỏi sự giản dị, gói ghém tối đa cho thoải mái cái đầu và đôi chân. Thế nhưng sự thoải mái đó lại làm tôi lo âu suốt mấy tháng nay . 35 năm trên sân khấu, sự âu lo trước khi cất tiếng hát vẫn là một thói quen, một cố tật . Tôi không thể thản nhiên, dửng dưng trước khi bước ra sân khấu . Một đêm hát như muôn ngàn đêm đã hát vẫn làm tôi xao xuyến, xúc động đến không ngủ được. Tôi giữ nỗi lo âu cho riêng mình đến hôm nay mới dám tâm sự .
Tôi thường hay làm dấu cầu nguyện trước khi bước ra sân khấu nhưng trong đêm sinh nhật 50 sắp tới đây, tôi sẽ cầu nguyện lâu hơn, xin Chúa Mẹ giúp sức cho tôi để cho dù sau đêm nay, tôi sẽ không bao giờ đứng dưới ánh đèn nữa, mọi người cũng sẽ không nỡ quên tôi. Nếu biết chắc đi có nghĩa là ở lại, tôi sẽ sẵn sàng. Các bạn quý của tôi, kể cả những người tri kỷ tuy chưa hề bao giờ có một lần gặp gỡ, chắc cũng không nỡ từ chối góp lời cầu nguyện cho tôi làm được công việc tốt đẹp bằng hết sức mình . Tôi cũng hy vọng là ngọn nến trước khi tắt thường bùng sáng hơn. Hy vọng bao giờ cũng hơn tuyệt vọng .
Có vẻ buồn đấy nhỉ. Không, tôi không có gì buồn cả, chỉ lo lắng thôi …Em không lo mới lạ. Hát bao nhiêu năm rồi mà cái tật không bỏ …Ờ há, tôi lo đến nỗi không dám nhận show, tôi lo đến nỗi …bệnh luôn, thế thì càng lo, tôi càng tự hại tôi . Phải bình tỉnh lại . Bây giờ tôi trở lại bình thường chỉ vì trong cơn lo âu chợt tôi nghĩ đến cái lúc có thể tháo chiếc giày ra, có thể ngồi xuống bất cứ chỗ nào trên cái bục gỗ Majestic mà hát …Trong những tiếng kêu gào ai oán đó, người ta có chỗ nào để yêu nhau …N. Đ.T. đã viết như thế. Thời lửa đạn đã qua, dù dấu vết của tàn phá vẫn còn đó, nhưng trong đêm 5 tháng 3 tới đây, trong những bản tình ca kỷ niệm, những người ngày xưa …đã không còn có chỗ nào để yêu nhau, sẽ tìm lại được chính mình và từ sự tìm lại được đó, chúng ta sẽ biết rằng trên cõi đời này, dù ở bất cứ hoàn cảnh nào chúng ta vẫn còn những nơi chốn để yêu thương nhau.
Trong suốt quãng đường dài tôi vừa đi qua, tôi đi bên cạnh những cuộc vui . Nhưng tôi được ở trong lòng mọi người . Tôi may mắn hơn rất nhiều người . Nhưng tôi cũng rất một mình như số mệnh đã định sẵn cho mình, và chính vì lúc nào cũng đơn lẻ một mình, tôi không có gì để mất . Tôi không đánh rơi mất chính tôi. Ngày xưa tôi vào đời như thế nào, bây giờ tôi vẫn thế bởi cái quan trọng nhất của một con người, tôi vẫn còn giữ được, và trong đó, có trái tim của tôi, một trái tim dù đã quá nhiều bầm dập, tang thương vẫn thèm khát khao một nơi chốn bình yên riêng cho mình, dù nhỏ nhoi giữa cuộc sống . Nhưng khát vọng hồn nhiên từ một trái tim không còn nguyên vẹn ở lứa tuổi 50, thật lắm ngậm ngùi, có phải thế không ?
– Khánh Ly – 1999