Cách đây hơn 1,5 thế kỷ, vào hôm 20-4-1841, nhà văn kiêm thi sĩ người Mỹ Edgar Poe đã cho ấn hành truyện ngắn Vụ án mạng trên phố Morgue, khởi đầu cho dòng văn học trinh thám hình sự trên văn đàn quốc tế.
Edgar Poe (tên đầy đủ là Edgar Allan Poe) sinh ngày 19-1-1809 tại thành phố Boston, tiểu bang Massachusetts trong một gia đình nghệ sĩ. Người cha, David Poe, mất khi cậu con trai Edgar chưa chào đời, còn người mẹ Eliza cũng từ trần lúc Edgar Poe mới tròn ba tuổi.
Cậu bé mồ côi được John Allan, một nhà buôn thuốc lá giàu có nhận về nuôi. Rồi chàng trai Edgar ghi danh vào đại học Virginia, nhưng chỉ theo học được năm đầu và quyết định xung vào quân đội. Đó là khoảng giữa năm 1827, cũng là thời điểm xuất hiện cuốn sách đầu tiên của anh.
Sau khi giải ngũ với quân hàm trung sĩ vào đầu năm 1829, Edgar Poe cho ấn hành đầu sách thứ hai có tựa đề Al Aaraf gây tiếng vang lớn. Kế tiếp anh thi đậu vào Học viện Quân sự West Point và lại… bỏ dở để “dốc lòng” theo nghiệp văn chương.
Trong toàn bộ sự nghiệp sáng tác của mình, Edgar Poe đã hoàn thành hai cuốn tiểu thuyết, nhiều truyện ngắn, cũng như tuyển tập thi ca. Riêng giới phê bình văn học năm châu lại đặc biệt nhấn mạnh cái “mốc” của năm 1841, nhằm tôn vinh ông như là “cha đẻ” của thể loại truyện trinh thám – hình sự.
Đóng góp lớn nhất của Poe là ông đã biết vận dụng nhuần nhuyễn các tư liệu hình sự khô khan thành những áng văn chương lôi cuốn độc giả. Đặc biệt hơn nữa là tạo dựng nên một nhân vật trung tâm xuyên suốt cốt truyện, đó chính là “người hùng – nhà thám tử”, một hình mẫu chưa từng xuất hiện trên văn đàn quốc tế cho đến lúc ấy.
Tính sáng tạo của Edgar Poe với mảng đề tài trinh thám – hình sự là không những chỉ thuần túy mô tả các dạng tội phạm, mà còn chỉ rõ nguyên nhân cấu thành tội ác, một phạm trù mà giới văn sĩ trinh thám hiện đại thường bỏ qua… Họ hầu như chỉ chú tâm khai thác các tình huống gay cấn hòng chạy theo thị hiếu nhất thời.
Cùng với sự xuất hiện của kiệt tác Vụ án mạng trên phố Morgue, bề dày văn đàn thế giới lại có thêm một trang mới chuyên về chủ đề trinh thám hình sự, một trong những đề tài khiến các đầu sách vừa ấn hành dễ trở thành dạng “bán chạy nhất”.
Ngày 3-10-1849, khách bộ hành phát hiện ra nhà thơ kiêm văn sĩ Edgar Poe trong tình trạng nguy kịch trên hè phố Baltimor. Người ta vội đưa ông đi cấp cứu. Suốt bốn ngày đêm liền “cha đẻ” của truyện trinh thám chìm sâu vào hôn mê, không một lần tỉnh lại để có thể giải thích cho mọi người sao lại ra nông nỗi ấy, cũng như cớ sao lại khoác phục sức của kẻ khác trên người mình?…
Edgar Poe vĩnh biệt công chúng ngưỡng mộ rạng sáng ngày 7-10-1849 khi sắp tròn 40 tuổi, cùng tài năng sáng tác đang ở độ “chín rộ”. Nguyên nhân cái chết của thi sĩ kiêm nhà văn này cho đến nay vẫn là điều bí ẩn chưa được làm sáng tỏ
T.Q.LONG st & dịch
Nguồn: vannghequandoi.com.vn