Cách đây đúng 175 năm, vào đầu tháng 4-1841 nhà văn kiêm thi sĩ nổi tiếng người Mỹ Edgar Allan Poe (1809-1849) đã cho ấn hành truyện ngắn “The Murders in the Rue Morgue” (Vụ án mạng trên phố Morgue), khởi đầu cho dòng văn học trinh thám hình sự trên văn đàn quốc tế.
Văn sĩ Edgar A. Poe chào đời ngày 19-1-1809 tại thành phố Boston (tiểu bang Massachusetts) trong một gia đình nghệ sĩ, với tên khai sinh là Edgar Poe. Người cha David Poe mất khi cậu con trai Edgar chưa chào đời, còn người mẹ Eliza cũng từ trần lúc cậu bé Edgar mới tròn 3 tuổi. Cậu bé mồ côi được John Allan, một nhà buôn thuốc lá giàu có nhận về nuôi và mang thêm họ cha nuôi từ đó.
Lớn lên, Edgar ghi danh vào Trường đại học Tổng hợp Virginia (UVA) mới thành lập, nhưng chỉ theo học được năm đầu và quyết định vào quân đội. Đó là khoảng giữa năm 1827, cũng là thời điểm xuất hiện tác phẩm văn chương đầu tiên dạng sử thi của anh có tựa đề “Tamerlane and Other Poems” (Tamerlane và những bài thơ khác). Sau khi giải ngũ với quân hàm trung sĩ, vào đầu năm 1829 E. Poe cho ấn hành tác phẩm thứ 2 cũng là bài thơ dài nhất với 422 dòng, mang tựa đề “Al Aaraaf” đã gây được tiếng vang lớn.
“Cha đẻ” của thể loại truyện trinh thám hình sự E. Poe lúc sinh thời.
Trong toàn bộ sự nghiệp sáng tác của mình, E. Poe đã hoàn thành 14 tác phẩm văn xuôi trong đó có 2 cuốn tiểu thuyết, cũng như 8 tuyển tập thi ca. Riêng giới phê bình văn học 5 châu lại đặc biệt nhấn mạnh dấu mốc của năm 1841, xem ông như cha đẻ của thể loại truyện trinh thám hình sự.
Đóng góp lớn nhất của E. Poe là ông đã biết vận dụng nhuần nhuyễn các tư liệu hình sự khô khan thành những áng văn chương lôi cuốn độc giả. Đặc biệt hơn nữa là tạo dựng nên một nhân vật trung tâm xuyên suốt cốt truyện, đó chính là “người hùng – nhà thám tử, một hình mẫu chưa từng xuất hiện trên văn đàn quốc tế cho đến lúc ấy. Tính sáng tạo của E. Poe với mảng đề tài trinh thám hình sự là không những thuần túy mô tả các dạng tội phạm, mà còn chỉ rõ nguyên nhân cấu thành tội ác, một phạm trù mà giới văn sĩ trinh thám hiện đại thường bỏ qua vì họ hầu như chỉ chú tâm khai thác các tình huống gay cấn.
Với sự xuất hiện của kiệt tác “The Murders in the Rue Morgue”, văn đàn thế giới lại có thêm một trang mới chuyên về chủ đề trinh thám hình sự, một trong những đề tài khiến các đầu sách vừa ấn hành dễ trở thành dạng best seller (bán chạy nhất).
Bản thảo truyện ngắn “The Murders in the Rue Morgue” do E. Poe chấp bút.
Ngày 3-10-1849, khách bộ hành phát hiện ra nhà thơ kiêm văn sĩ lừng danh Edgar Allan Poe trong tình trạng nguy kịch trên hè phố Baltimore (tiểu bang Maryland). Không một ai biết được tại sao ông lại ra nông nỗi ấy, cũng như khi gặp nạn, ông lại khoác phục sức của kẻ khác trên người mình…
Edgar A. Poe vĩnh biệt công chúng ngưỡng mộ rạng sáng ngày 7-10-1849 khi sắp bước qua tuổi 41, trong khi tài năng sáng tác đang chín muồi. Nguyên nhân cái chết của thi sĩ kiêm nhà văn tài năng cho đến nay vẫn là điều bí ẩn.
Theo Trần Hồng – Văn nghệ công an ( dịch từ Burlington Magazine)