THUẬN NGÔ dịch từ nhiều nguồn
Tác giả của nhiều đầu sách bán chạy, Stephen King, dự kiến sẽ ra làm chứng cho Chính quyền liên bang trong một vụ kiện liên quan đến chống độc quyền sách, nhằm ngăn chặn thương vụ mua lại Simon & Schuster trị giá 2,18 tỉ dollar của nhà xuất bản Penguin Random House.
Theo tờ The Guardian, Stephen King đã được gọi bởi tòa án liên bang ở Washington để chia sẻ về những kinh nghiệm của ông dưới tư cách là một tác giả nổi tiếng trong việc bán bản quyền những cuốn sách bán chạy. Ông sẽ được hỏi ý kiến về cách mà thị trường bản quyền sách hoạt động, cũng như các kì vọng và nhu cầu của một tác giả bán chạy. Ngoài ra là các vấn đề về đặc điểm của các công ti mua thành công các đầu sách bán chạy nhất là gì và điều gì mà các tác giả bán chạy vẫn thường mong đợi, các tác động có thể xảy ra trong những giao dịch nói trên là gì…
Theo đó, vào cuối năm 2021, Bộ Tư pháp Hoa Kì đã đệ đơn kiện dân sự nhằm ngăn chặn vụ việc Penguin Random House mua lại Simon & Schuster. Chính quyền của tổng thống Biden cho rằng thương vụ sáp nhập này “có khả năng gây tổn hại đáng kể cho tác giả của những cuốn sách bán chạy, và cuối cùng là người tiêu dùng”.
Sự ngăn chặn này nhắm vào đối tượng là các nhà văn nổi tiếng, thường dựa vào sự cạnh tranh giữa các nhà xuất bản để bán bản quyền, từ đó nâng cao lợi nhuận cũng như danh tiếng. Chính phủ cho rằng: “sự cạnh tranh giữa các bị cáo cho phép tác giả của những cuốn sách bán chạy đảm bảo những nguồn lợi cao hơn và các điều khoản có lợi khác. Vì vậy việc sáp nhập sẽ khiến rất nhiều tác giả có ít lựa chọn hơn để bán bản quyền, từ đó hình thành nên sự độc quyền.”
Trên thực tế, sau khi sáp nhập, đối thủ cạnh tranh của Penguin Random House, Simon & Schuster, sẽ có quy mô giảm đi một nửa; từ đó các khiếu nại cho rằng Penguin Random House sẽ có quyền kiểm soát quá mức đối với tác giả nào và nội dung nào được xuất bản.
Tuy thế, Penguin Random House và Simon & Schuster cũng đã đệ trình một thông cáo chung lên Tòa án Hoa Kì cho rằng chính phủ đã hiểu sai về hậu quả của việc sáp nhập. Rằng trên thực tế, việc sáp nhập sẽ mang lại tính cạnh tranh cao hơn là không cạnh tranh.
Daniel Petrocelli, luật sư đại diện cho Penguin Random House và công ti mẹ, Bertelsmann, nói với The New York Times: “Chính phủ muốn ngăn chặn việc sáp nhập theo lí thuyết sai lầm rằng nó sẽ giảm khoản thù lao của những tác giả bán chạy nhất. Tuy thế, nếu việc đó xảy ra, thì đó là hành vi sai về mặt pháp lí, kinh tế và tài chính. Làm thế còn bỏ qua thực tế là phần lớn các tác giả, những người hiện nay vẫn được hưởng lợi từ các giao dịch bản quyền”.
Phản hồi cho rằng chính phủ đang đánh giá sai ngành công nghiệp sách bằng cách gán cho các nhà xuất bản “Big Five”(1) nhiều quyền lực hơn họ có; bên bị cáo đã trích dẫn dữ liệu chứng minh rằng sau sự hợp nhất vào năm 2013 giữa Random House và Penguin, lượng sách được xuất bản đã tăng lên và các nhà xuất bản bên ngoài “Big Five” mới là nơi đã giành được nhiều thị phần bán lẻ trong thị trường sách.
Ngoài ra, phản hồi tuyên bố rằng các nhà văn bình thường khác, không phải triệu bản, khi bán bản quyền những tác phẩm của mình còn có cơ hội kiếm nhiều tiền hơn nhờ vào sự hợp nhất này, vì các tác giả do Simon & Schuster xuất bản sau đó sẽ được gắn vào chuỗi cung ứng Penguin Random House , làm cho sách của họ “dễ được khám phá, dễ được bày bán và phổ biến hơn”.
Penguin Random House, nhà xuất bản lớn nhất ở Hoa Kì, cho rằng thương vụ mua lại đối thủ cạnh tranh, Simon & Schuster, sẽ mang lại lợi ích cho ngành, cho các tác giả, các nhà bán sách cũng như độc giả chứ không phải như những cáo buộc hiện được đưa ra.
Tuy nhiên bằng cách tập trung vào việc trả tiền bản quyền cho các tác giả, Bộ Tư pháp cho thấy họ đang có một cái nhìn sâu rộng hơn về luật chống độc quyền. Trong nhiều thập kỉ qua, nó đã được sử dụng để chặn các giao dịch với lí do người tiêu dùng có thể bị tổn hại khi các công ti lớn với ít đối thủ cạnh tranh có thể giảm giá để mua bản quyền sáng tạo. Nhưng trong hành động ngăn chặn Penguin Random House, chính phủ không tuyên bố rằng giá sách sẽ tăng đối với độc giả hoặc đối với người bán sách, mà thay vào đó, lập luận rằng nếu Penguin Random House lớn hơn nữa, nó sẽ có nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với tác giả bán chạy.
Penguin Random House đang bảo vệ kế hoạch của mình một phần vì họ có thể mất hàng triệu dollar nếu thương vụ không được thực hiện. Những giao dịch mua lại như thế này thường đi kèm với phí chấm dứt mà người mua phải trả nếu giao dịch không thành công. Trong trường hợp này, Penguin Random House sẽ phải trả cho cơ quan đại diện của Simon & Schuster, ViacomCBS, khoảng 200 triệu USD.
Eleanor Fox, giáo sư tại Trường Luật Đại học New York, chuyên về chính sách chống độc quyền và cạnh tranh, cho biết lập luận của chính phủ là không bình thường ở chỗ nó chỉ tập trung vào thu nhập của tác giả hàng đầu hơn là gây hại cho người tiêu dùng hoặc thị trường nói chung.
1. “Big Five” bao gồm những nhà xuất bản đứng đầu thị trường. Ở Mĩ, theo thứ tự là Penguin Random House, Simon & Schuster, HarperCollins, Hachette và Macmillan.
Nguồn: Văn nghệ Quân đội