Cuốn “Tuyển tập 175 bài thơ về độc lập và tự do của Việt Nam để an ủi hương hồn những người mất vì chiến tranh” (trong đó có tác phẩm của 105 nhà thơ Việt Nam và 70 nhà thơ Nhật Bản) xuất bản với ba ngôn ngữ: Việt Nam – Nhật Bản – tiếng Anh. Nhà thơ Mỹ Bruce Weigl đảm nhận phần việc chuyển ngữ 105 bài thơ tiếng Việt sang tiếng Anh. Sang công tác tại Việt Nam đúng dịp các nhà văn Nhật Bản đến trao tặng Hội Nhà văn 150 cuốn sách, nhà thơ Bruce Weigl đã có cuộc “gặp gỡ ba bên” đầy ý nghĩa. PV VanVN.Net được nhà thơ Bruce Weigl chia sẻ đôi điều về ba tháng “dịch ngày dịch đêm” để theo kịp tiến độ “làm sách kiểu Nhật” của nhà thơ Hisao Suzuki.
Nhà thơ Mỹ – Bruce Weigl. Ảnh: Đỗ Hiếu
PV: Xin chào người bạn thân thiết của Hội Nhà văn Việt Nam. Xin hỏi nhà thơ Bruce Weigl mất bao lâu để chuyển ngữ toàn bộ 105 bài thơ viết về chiến tranh Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XXI?
Nhà thơ Bruce Weigl: Tôi đã dịch ngày dịch đêm suốt ba tháng ròng rã với sự hối thúc liên hồi của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều trước và trong thời gian đó. Vì có khá nhiều bài thơ viết từ các thế kỷ trước nên tôi phải dành thời gian tìm hiểu về tác giả, giai đoạn lịch sử, hoàn cảnh ra đời mới có thể tìm được những từ ngữ phù hợp. Dù tôi đã cố gắng hết sức để theo kịp tiến độ nhưng Nguyễn Quang Thiều hàng ngày vẫn điện thoại hoặc gửi e-mail giục giã, thậm chí còn bảo: “Tôi đang đứng giữa “hai làn đạn” đây, một bên là Nhật Bản giục nhanh lên, một bên là Mỹ bảo phải từ từ mới dịch được thơ…” Đây đúng là một công việc thú vị và…khủng khiếp mà tôi đã làm được.
PV: Trong 105 bài thơ ông chuyển ngữ có những bài được viết nguyên bản bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm, vậy ông có gặp trở ngại nào khi dịch sang tiếng Anh?
Nhà thơ Bruce Weigl: Khó nhất là không đọc được nguyên bản chữ Hán và chữ Nôm. Những bài thơ đó đều đã được dịch nghĩa và dịch thơ sang tiếng Việt, nhưng tôi vẫn phải nhờ nhà thơ Nguyễn Quang Thiều giải nghĩa từng từ để hiểu rõ ý nghĩa sâu sắc của nó đặt trong giai đoạn lịch sử cụ thể. Thơ viết bằng chữ Hán có những từ mang ý nghĩa rất sâu rộng mà phải biết hoàn cảnh sáng tác mới có thể hiểu được. Tôi cũng nhận được sự trợ giúp nhiệt tình của dịch giả Nguyễn Bá Chung trong quá trình làm việc. Mọi trở ngại đều có thể vượt qua được khi có những người hợp tác tốt với công việc của mình.
PV: Những bài thơ viết theo thể loại và ngôn ngữ nào khiến ông cảm thấy hứng thú khi dịch?
Nhà thơ Bruce Weigl: Thử thách được đặt ra khi chuyển ngữ các bài thơ ngắn viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm, chỉ với bốn câu nhưng nội dung chứa đựng rất nhiều điều trong đó. Những bài thơ ngắn thì không thể…dịch dài. Tôi đặc biệt yêu thích những bài thơ này. Cũng có cả những bài không trực tiếp viết về chiến tranh mà viết về sự sống, sự hồi sinh khiến tôi rất xúc động. Chuyển ngữ thành công hơn 100 bài thơ trong thời gian ngắn như vậy là một công việc vất vả nhưng vô cùng thú vị. Thật may mắn khi tôi có cơ hội làm việc chung với những nhà thơ yêu hòa bình, độc lập và tự do như thế.
Xin cảm ơn nhà thơ Bruce Weigl. Chúc ông sức khỏe và hạnh phúc.
Nguồn: vanvn.net