Người đẹp nhanh chân…

Chào đời ngày 5.4.1938 tại Moskva, Natalia Kustinskaya thường được theo bố mẹ đi diễn tạp hí, nên thấm không khí văn nghệ từ bé, sớm học múa hát và đọc thơ. Hàng xóm láng giềng trầm trồ “vào điện ảnh là nhất, xinh đẹp như thế mà”, bởi họ thấy Natalia mới 14 tuổi đã vô khối chàng săn đuổi, lắm khi cả đám con trai chờ chực ở chân cầu thang khiến họ muốn lên nhà phải chen, phải lách…

Sau khi tốt nghiệp xuất sắc khóa piano trường năng khiếu âm nhạc và xong bậc phổ thông, N. Kustinskaya đâm đơn vào cả hai trường, kịch Vakhtangov và điện ảnh VGIK. Tỷ lệ chọi khủng khiếp mà nàng thi đỗ cả hai, nhưng chỉ chọn Nghệ thuật Thứ Bảy, làm học trò của nữ nghệ sĩ vĩ đại Olga Pyzhova (1894 – 1972). VGIK vốn có kỷ luật khắt khe, cấm sinh viên đóng phim trong thời gian đang học, nhưng ngay từ năm thứ nhất, Kustinskaya đã được một vai, trong phim Buổi sáng ảm đạm nối tiếp hai tập phim nổi tiếng Hai chị em(1957) và Năm 1918 (1958) chuyển thể tiểu thuyết Con đường đau khổ của nhà văn Alexei Tolstoy. Đạo diễn Grigori Roshal đang kiếm tìm một nữ diễn viên phụ cho tập ba thì bắt gặp Kustinskaya ở hành lang lớp học và ưng ý liền. Bừng sáng với vai Marusia trong phimBuổi sáng ảm đạm (1959), Natalia Kustinskaya được giới phê bình nghệ thuật công nhận “một nữ diễn viên giàu tính kịch vừa ra đời”.

Áp phích phim Ivan Vasilievich đổi nghề

Nhanh chân

Khi vai diễn đầu tiên đến với khán giả thì tất cả đều bất ngờ hay tin người đẹp đã vội đi… lấy chồng. Người nàng chọn cũng ở trong trường VGIK, chỉ sau lần duy nhất làm quen, không săn đón gì, hai hôm sau đã… cầu hôn. “Cơ mà ngày kia em đã phải có mặt tại trường quay, ở thành phố khác”. “Thì cứ đi, đến đó coi như đã là vợ anh”. Chàng rể “tốc hành” ấy là đạo diễn Yuri Chuliukin hơn cô chín tuổi, khi ấy vừa nổi tiếng với bộ phim hàiNhững người không ngả lòng (1959). Và đúng là hai người đã làm đám cưới ngay hôm sau.

Lấy một người chồng là đạo diễn đang đắt hàng, nữ diễn viên trẻ đẹp hoàn toàn có quyền vào hàng loạt bộ phim thú vị – chuyện đời thường thế, nhưng sự đời diễn ra ngược lại hoàn toàn: Kustinskaya chỉ có lần duy nhất diễn trong phim của Chuliukin, các phim còn lại đều do những diễn viên khác thủ vai. Nàng căm nhất khi không được giao vai chính trong phim Những cô gái (1961) như lời chồng hứa “vai này chắc chắn chỉ có em”. Hai cố vấn nghệ thuật là Raizman và Romm khẳng định nhan sắc của Kustinskaya không hợp với nhân vật chính khá mũm mĩm, vào vai Anfisa đắc địa hơn… Kustinskaya không chấp nhận và vẫn hy vọng sẽ đòi lại được vai chính. Trong khi đó, người chồng biết không đảo ngược được tình thế, đã lặng lẽ đưa Nadezhda Rumianseva vào vai chính và ra lệnh bấm máy…

Biết người chồng thực lòng chiều chuộng mình nhưng hay ghen tuông lồng lộn và… vô cớ, Kustinskaya hết sức giữ gìn, bỏ qua mọi sự săn đón cung phụng của đám đàn ông. Nàng lạnh nhạt cả với A. Mironov – diễn viên đẹp trai và thông minh nổi tiếng, trong thời gian quay một bộ phim dám “bắt cá hai tay”, cả N. Fetieva, cả Kustinskaya, nhưng nàng không ưa dạng đàn ông này, chỉ thấy thú vị khi trò chuyện hay khi làm việc. Rốt cuộc, Chuliukin cũng giao cho vợ vai chính Alyona – cùng hai ngôi sao châu Âu Marina Vladi và Thomas Holtzmann – trong bộ phim thể thao hài hước Đường đua nữ hoàng (1966) về một đội đua thuyền, và trên trường quay lần này Natalia Kustinskaya mới được người ta mách ngầm: chồng có nhân tình. Khi đã quay xong phim và “nắm tận tay day tận mặt”, nàng lập tức mang đồ đạc ra đi dẫu mất năm năm mới ly dị được…

Trong phim Ba cộng với hai

BB của CCCP

Có một vai chính mang lại danh tiếng rộng rãi cho Natalia Kustinskaya, trong phim Ba cộng với hai (1963, Genrikh Oganisyan). Câu chuyện nhẹ nhàng vui vẻ về bộ ba trai trẻ gặp hai cô gái xinh đẹp trên bờ biển đã đưa năm diễn viên Andrei Mironov, Evgeny Zharikov, Ghenadi Nilov, Natalia Fatiev và Natalia Kustinskaya lên hàng ngôi sao thực sự, ảnh chân dung của họ bày đầy trong các quầy sách báo. Kustinskaya được phái sang Pháp và một tạp chí mốt Paris đưa nàng lên trang bìa với chú thích “Brigitte Bardot của Liên Xô”, còn báo giới thì đưa nàng vào danh sách mười phụ nữ đẹp nhất thế giới.

Không lạ khi sau bộ phim ấy, lời mời từ các đạo diễn sẽ tới tấp bay tới, nhưng lạ là những năm tiếp đó Kustinskaya đóng phim ít tới mức kinh ngạc, do nàng buộc phải từ chối vì lẽ này lẽ nọ, và cũng do nàng không được gặp may… Ví dụ, đạo diễn nổi tiếng Leonid Gaidai mời vào vai chính trong Nữ tù binh Kavkaz nhưng lại giải thích “với nhân vật đó chỉ cần gương mặt và hình thể của cô”, Kustinskaya đã từ chối. Ở thời điểm đó đạo diễn Vladimir Motyl đã mời Kustinskaya đóng phim Zhenia, Zhenechka và tên lửa Kachiusha mà không cần thử vai, nhưng phim này cũng gặp sự cố không lường được trước: vừa bấm máy vào mùa xuân thì Kustinskaya bị viêm phổi cấp – thế là mất tong cả hai vai.

Áp phích Tiếng gọi vĩnh cửu

Sang đò lần nữa

Chia tay người chồng đạo diễn, tình yêu mới đến với Natalia Kustinskaya khá nhanh và nàng thấy đã chọn được một người chồng có thể làm hậu phương vững chắc cho mình, không liên quan gì đến nghệ thuật, hay đi nước ngoài – đó là một cán bộ thương vụ của Bộ Ngoại giao có tên Oleg. Chồng mới rất yêu nàng, không bao giờ cho phép mình dấy lên màn kịch ghen tuông dẫu biết vợ vẫn giữ chung thủy nhưng không giấu giếm là nàng có nhiều người theo đuổi, kể cả những đàn ông danh tiếng như ca sĩ Muslim Magomaev, diễn viên Innokenti Smoktunovsky, Alexei Batalov… Hai người sống chung chỉ được hai năm và mang lại cho nàng Dmitri – đứa con trai duy nhất.

Phim Ba cộng với hai tạo trong khán giả một cảm tưởng cặp nữ diễn viên đóng đôi bạn thân sẽ sống với nhau trong đời như thế, nhưng ngược lại: họ có chơi với nhau, nhưng rồi trở thành… tình địch. Sau phim ấy, N. Fatieva lấy Boris Egorov – người đẹp trai, thông minh và danh tiếng vì đã bay trong con tàu vũ trụ Phương Đông I năm 1964. Vợ chồng vốn không hòa hợp, muốn kiếm một chỗ đón năm mới cho vui, nên đưa nhau tới nhà Kustinskaya… Đến ngày 8.3 hai nhà lại tụ họp và trong câu chuyện riêng của cánh đàn ông với nhau, B. Egorov bộc bạch với chồng Kustinskaya về cuộc sống riêng bất hạnh của mình. Sang mùa hè thì B. Egorov đến một mình khi Kustinskaya cũng đang một mình, bèn rủ nàng đi nhà hàng và ngỏ ý… Chẳng lâu sau cặp trai tài gái sắc cùng quyết định dỡ ra làm lại một gia đình mới, chung sống với nhau hai chục năm.

Thời gian này, Natalia Kustinskaya đóng nhiều phim: cô nhân tình nồng nhiệt của tay đạo diễn giàu có và trăng hoa trong Ivan Vasilievich đổi nghề (1973, Leonid Gaidai, chuyển thể kịch của nhà văn Mikhail Bulgakov), con gái nhà điều tra Lakhnovsky trong bộ phim truyền hình 19 tập Tiếng gọi vĩnh cửu (1973 – 1983, Vladimir Krasnopolsky và Valery Uskov, theo tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Anatoly Ivanov, đã có bản tiếng Việt)… Sau đó xuất hiện thưa hẳn, chủ yếu ở những vai phụ. Còn vai chính – có lần Kustinskaya nhận được lời mời từ Đức cho phim chuyển thể tiểu thuyết Ngọn núi phù thủy của Thomas Mann (1875-1955, giải Nobel văn học 1929), nhưng vì phim có sự tham gia của hai diễn viên nổi tiếng của phe tư bản Sean Connery (Scotland) và Charles Aznavour (Pháp gốc Armenia) nên phó giám đốc cơ quan an ninh ra lệnh cấm nàng xuất cảnh.

Sóng dập không chìm

Sau mấy tai nạn rủi ro trong biểu diễn và cuộc sống, lần vỡ xương chậu, lần rạn hộp sọ, khi xuất viện, Natalia Kustinskaya mới vỡ lẽ chồng đã có nhân tình và lập tức đâm đơn ly dị. Ba năm sau đó, Egorov qua đời, và Kustinskaya lập tức lấy một giáo sư Đại học Ngoại giao – ông này bị gãy xương vai rồi mất năm 2002 vì nhiễm khuẩn khi phẫu thuật.

Con trai của Natalia Kustinskaya – Dmitri Egorov – từng có vai diễn xuất sắc Dima Somov trong phim Bù nhìn (1983, Rolan Bykov) nhưng không mang lại niềm vui, vì người cha dượng nhất quyết không cho con theo nghiệp diễn và rèn theo hướng khác. Về sau, con thi đỗ vào Đại học Ngoại giao, theo nghề phiên dịch rồi chết trong một tình huống khó hiểu. Có đứa cháu nội duy nhất vừa được sáu tuổi thì mất… Người đẹp một thời gặp liên tiếp những đợt sóng dập, may mà còn có sự đỡ đần của Natalia Varlei và Kristina Orbakaite – hai nữ nghệ sĩ này khi đóng phim Bù nhìn vốn nhận Dmitri Egorov làm con nuôi…

Cuộc đời trôi vèo, nhưng đã mấy ai nắm bắt hết – hoặc bỏ lỡ hết – tất cả các cơ hội? Natalia Kustinskaya khi về già vẫn còn nhớ hết và vẫn kiêu hãnh một điều: những bạn đời thân yêu – là đạo diễn lừng danh hay nhà du hành vũ trụ – khi bị phát hiện phản bội đều vô cùng ăn năn hối lỗi và thề “làm lại từ đầu”… Nhưng, tha thứ được sao – vì đây là con người không có thói quen đổi ý, dẫu có thế nào…