Với cuốn tiểu thuyết đầu tay Narcopolis (Narcopolis), Jeet Thayil – tác giả người Ấn Độ, đã giành được giải thưởng Văn học Nam Á DSC năm 2013.
Tác giả Jeet Thayil
Ngày 25 tháng 1 năm 2013, tại thành phố Jaipur, Jeet Thayil trở thành tác giả Ấn Độ đầu tiên giành Giải thưởng Văn học Nam Á DSC. Để có được giải thưởng trong tay, ông đã phải vượt qua 6 tác phẩm khác trong một danh sách rút gọn, bao gồm: Chú chim ưng lạc lõng (The Wandering Falcon) của Jamil Ahmad; Hồi giáo tốt lành (The Good Muslim) của Tahmima Anam; Dòng sông khói (River of Smoke) của Amitav Ghosh; Quý bà Alice Bhatti của chúng tôi (Our Lady of Alice Bhatti) của Mohammed Hanif; và Bức tường Delhi (The Walls of Delhi) của Uday Prakash.
Giải thưởng Văn học Nam Á DSC là một giải thưởng văn học hàng năm được trao cho các nhà văn thuộc bất kỳ dân tộc hay quốc tịch nào viết về Nam Á với các chủ đề như văn hóa, chính trị, lịch sử, hay con người. Tiểu thuyết tham gia giải thưởng phải được viết bằng tiếng Anh hoặc đã được dịch sang tiếng Anh. Người chiến thắng sẽ được công bố trong buổi Liên hoan Văn học DSC, tại Thành phố Jaipur, và nhận được 50.000 đôla. Giải thưởng này được thành lập bởi DSC Limited, công ty xây dựng của Ấn Độ, nguồn tài trợ chính cho Liên hoan Văn học DSC Jaipur.
Jeet Thayil sinh năm 1959, tại Kerala, là con trai của nhà văn, nhà biên tập TJS George. Ông đã từng sống ở một vài địa điểm khác nhau trên thế giới như Ấn Độ, Hồng Kông và New York, và chủ yếu nhận nền giáo dục từ nước ngoài. Ngoài công việc của một tiểu thuyết gia, Jeet Thayil còn là một người viết nhạc kịch và là một nhạc sĩ. Tuy nhiên, trước đó, người ta biết đến ông như là một nhà thơ của Ấn Độ nhiều hơn. Ông là tác giả của 4 bộ sưu tập thơ nổi tiếng, Những lỗi lầm chính xác (These Errors Are Correct, 2008), Tiếng Anh (English, 2004), Khải huyền (Apocalypso, 1997) và Song tử (Gemini, 1992). Cuốn tiểu thuyết đầu tiên của ông, Narcopolis, cũng đã lọt vào danh sách giải Man Booker năm 2012.
Năm nay, Giải thưởng Văn học Nam Á DSC được đánh giá bởi một ban giám khảo khá đa dạng và đặc biệt, bao gồm K Satchidanandan (Chủ tịch), Muneeza Shamsie, Rick Simonson, Suvani Singh và Eleanor O’Keeffe.
Có 81 mục cho giải thưởng năm nay, dành cho các tác giả và dịch giả trên khắp Ấn Độ, Úc, Anh, Mỹ, Pakistan, Bangladesh,… Nó phản ánh tầm quan trọng của khu vực Nam Á, đồng thời nhanh chóng mở rộng thị trường sách.
Hiện nay, Ấn Độ đang được coi là thị trường sách tiếng Anh đứng thứ ba trên thế giới, sau Mỹ và Anh. Theo một báo cáo của BBC hồi tháng 5 năm 2012, thị trường sách của Ấn Độ sẽ trở thành thị trường sách tiếng Anh lớn nhất trong 10 năm tới.
Narcopolis là một cuốn tiểu thuyết viết về thuốc phiện và những tác động của nó trong bối cảnh Bombay (Ấn Độ) những năm 1970, dựa trên kinh nghiệm và trải nghiệm riêng của người viết đã từng nghiện ma túy. Thayil gọi nó là “20 năm đã mất của cuộc đời tôi”. Ông đã dành 5 năm để hoàn thành cuốn tiểu thuyết này. Do đó, cuốn tiểu thuyết thể hiện một cách chân thực những cảm xúc của tác giả. Jeet Thayil quyết định gọi nó là Narcopolis, vì “Dường như, Bombay đối với tôi là một thành phố nhiễm độc. Nó mang đến ma túy và rượu, với một sức hấp dẫn ma mị, cũng như tiền bạc, quyền lực, và tình dục.”
Bình luận về giải thưởng năm nay, K Satchidandan, Chủ tịch Hội đồng giám khảo cho biết: “Tôi đã rất hạnh phúc trong toàn bộ quá trình chọn lựa cho Giải thưởng Văn học Nam Á DSC năm 2013. Đó là một khoảng thời gian tuyệt vời khi nhận được niềm vui từ 81 cuốn sách, chủ yếu là tiểu thuyết. Những cuốn sách nằm trong giải thưởng đã đem đến cho chúng tôi một cái nhìn vào cuộc sống và văn học Nam Á. Những cuộc xung đột sâu sắc, những lo lắng không ngừng, những giãy giụa, những cơn đau, những cuồng tín, kỳ quặc, thống khổ, những chấn thương của hiện đại hóa và quá trình toàn cầu, những giấc mơ về một thế giới công bằng và bình đẳng,… Tất cả đều được thể hiện một cách tuyệt vời.”
Về kiệt tác giành giải thưởng, K Satchidandan nói: “Cuốn tiểu thuyết này đã được lựa chọn sau các cuộc thảo luận và quá trình sàng lọc, qua một danh sách dài. Nó phản ánh rất nhiều những vấn đề thông qua giọng điệu và chất trữ tình. Tôi tin rằng, sự lựa chọn này đã làm tăng độ tin cậy và uy tín của giải thưởng. Narcopolis là một hỗn hợp của các tưởng tưởng và hiện thực để tạo nên một câu chuyện mạnh mẽ, về một khía cạnh mà ít người biết đến, trong cuộc sống đô thị như Bombay, nơi tập hợp những câu chuyện của Vikramaditya, kể về những con người kém may mắn trong thành phố. Tôi chúc mừng cho người chiến thắng Giải thưởng Văn học Nam á DSC năm 2013, và tôi hạnh phúc, vì giải thưởng này đã thiết lập một chuẩn mực cho các văn bản giàu trí tưởng tượng về Nam Á.”
Narula Manhad từ giải DSC cũng cho biết thêm rằng, Narcopolis của Thayil, ngay từ năm ngoái, đã thu hút được rất nhiều những quan tâm, đánh giá. “Tôi xin được bày tỏ sự chúc mừng nồng nhiệt nhất đến cuốn sách, tác phẩm đã khai thác và trình bày một cái nhìn hiếm hoi từ sâu bên trong của vấn đề, và đưa nó đến với khu vực Nam Á. Giải thưởng DSC 2013 đã duy trì được tầm nhìn, và thể hiện những kinh nghiệm đa dạng, phong phú. Nó đã truyền cảm hứng cho văn chương hư cấu.”
Được thành lập bởi DSC Limited trong năm 2010, giải thưởng DSC là vinh quang duy nhất không coi dân tộc và quốc gia của tác giả như là một tiêu chí trong điều kiện nhận giải. Nó mở cửa với bất cứ tác giả nào có hứng thú văn chương về khu vực Nam Á. Giải được định hướng bởi một ủy ban tư vấn quốc tế, gồm: Arvind Krishna Mehrotra, Alastair Niven, Fakrul Alam, Ira Pande, Marie Brenner, William Dalrymple, David Godwin, Michael Worton và Surina Narula.
(Văn nghệ số 11/2013)