Giải oan cho tác giả ‘Đại gia Gatsby’

Fitzgerald là tác giả cuốn tiểu thuyết The Great Gatsby (Gatsby vĩ đại hay còn được dịch là Đại gia Gatsby), một trong những tiểu thuyết hay nhất nước Mỹ. Còn Taps at Reveille là tuyển tập truyện ngắn thứ 4 của ông, được phát hành năm 1935, trong đó là những thổ lộ tâm can của nhà văn về sự đổ vỡ.

Tác phẩm bị biên tập “sạch sẽ”

18 truyện ngắn trong tuyển tập Taps at Reveille (Tín hiệu thức tỉnh), được Fitzgerald viết cho tờ Saturday Evening Post vào cuối những năm 1920 và đầu những năm 1930. Đây là thời điểm ông ngập trong nợ nần, gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống riêng.

Nghiên cứu những bản thảo đánh máy cuối cùng, hết sức lộn xộn và đầy những chỉnh sửa viết tay mà Fitzgerald gửi cho đại diện văn học của mình, các chuyên gia nhận thấy có sự khác nhau rất lớn so với bản in trên báo. Các biên tập viên của tờ báo đã loại bỏ hết những ngôn từ tục tĩu, ám chỉ tới tình dục hay bất cứ đoạn văn nào động chạm tới chủng tộc, thành kiến tôn giáo, chứng nghiện rượu và sử dụng ma túy.

Họ biên tập bởi không muốn gây khó chịu cho lượng độc giả thuộc tầng lớp trung lưu của tờ báo.

Tuy nhiên, tuyển tập truyện Taps at Reveille mới được Nhà xuất bản trường Đại học Cambridge phát hành đã đăng tải nguyên gốc các truyện ngắn thuộc tuyển tập trên, cùng nhiều truyện khác của Fitzgerald.

Ông James West, giáo sư tiếng Anh thuộc trường Đại học Pennsylvania, tin rằng tuyển tập truyện ngắn này vô cùng quan trọng “vì chúng ta muốn đọc những gì Fitzgerald đã viết, chứ không muốn đọc những gì mà các biên tập viên thuộc tờ Saturday Evening Post cho rằng ông nên viết như vậy”.

West nhận xét thêm: “Nói chung, trong tất cả các truyện ngắn của Fitzgerald, nhân vật đều sử dụng những lời lẽ báng bổ, tục tĩu, từ lóng. Họ sử dụng những ngôn từ như người ngoài đời. Trong nhiều thập kỷ, người ta liên tục chỉ trích Fitzgerald rằng truyện ông luôn né tránh những chủ đề khó ưa và không dùng ngôn ngữ hiện thực. Giờ chúng ta đã hiểu đây không phải là lựa chọn của ông”.

Cũng theo West, tuyển tập được phát hành lại thấy ông không phải là người bài Do Thái. “Những ngôn từ gièm pha mang tính bài Do Thái trong các truyện ngắn đã thốt ra từ miệng của những nhân vật đáng bị chỉ trích, chứ không phải tư tưởng của tác giả. Đây là những nhân vật bài Do Thái, chứ không phải là Fitzgerald” – giáo sư West khẳng định.

Thay đổi đánh giá của công chúng

Nhà văn Mỹ Francis Scott Key Fitzgerald (24/9/1896 – 21/12/1940) nổi tiếng với các tác phẩm về “thời đại nhạc Jazz”. Thời gian phục vụ trong quân đội, Fitzgerald bắt đầu viết cuốn tiểu thuyết đầu tiên This Side of Paradise (Phía bên kia địa đàng, 1920). Sau khi xuất bản cuốn tiểu thuyết này Fitzgerald cưới vợ và bắt đầu nổi tiếng.

Cũng trong thời gian trên, ông in tập truyện ngắn đầu tay Flappers and Philosophers (Những cô nàng và những triết gia, 1920). Tiểu thuyết thứ 2, The Beautiful and Damned (Đẹp và đáng nguyền rủa, 1922) kể về cuộc hôn nhân khổ sở của hai con người tài năng và quyến rũ. Năm 1925, ông cho ra đời cuốn tiểu thuyết The Great Gatsby (Gatsby vĩ đại), được giới phê bình đánh giá là kiệt tác, một trong những tiểu thuyết hay nhất nước Mỹ.

Fitzgerald còn viết 178 truyện ngắn và bán chúng với giá 4.000 USD cho tờ The Saturday Evening Post cùng một số tạp chí khác để có tiền nuôi gia đình.

Trong lời giới thiệu của tuyển tập Taps at Reveille mới phát hành, giáo sư West viết: “Tôi không có ý chỉ trích các biên tập viên của tờ Saturday Evening Post khi đã biên tập truyện của Fitzgerald, bởi họ làm theo quy luật của thị trường. Bản thân Fitzgerald, một nhà văn chuyên nghiệp, cũng chấp nhận điều đó. Tờ Post muốn nhắm tới lượng độc giả đông đảo thuộc tầng lớp trung lưu và họ đã tránh gây khó chịu cho độc giả cùng các hãng quảng cáo”.

Sarah Churchwell, giáo sư văn học Mỹ thuộc trường Đại học East Anglia, hoan nghênh việc phát hành tập truyện gốc. “Đây là bản in là Fitzgerald muốn được thấy trên thị trường. Cuốn sách này sẽ làm thay đổi cách suy nghĩ của mọi người về Fitzgerald, đặc biệt là về truyện ngắn của ông. Nhiều người nhìn nhận Fitzgerald là nhà văn quá đa cảm và đây là khiếm khuyến lớn nhất của ông khi viết tiểu thuyết. Họ cho rằng ông thiên về thể hiện cảm xúc và sự lãng mạn và thiếu tính thực tế. Giờ đây, qua tuyển tập, chúng ta biết được rằng đó không phải là lựa chọn của ông. Tuyển tập sẽ giúp độc giả hiểu được rằng Fitzgerald là người nhạy bén, sắc sảo hơn họ nghĩ, đặc biệt là trong những truyện ngắn được ông viết vào thời gian sau này”.

“Truyện ngắn được thai nghén như tiểu thuyết”

Trong cuốn sổ ghi chép của mình, Fitzgerald bày tỏ ông viết truyện ngắn khó khăn, tốn công sức như thế nào. “Cái giá phải trả cho những câu chuyện quá cao. Tuy không phải nhỏ máu, nhỏ nước mắt, song trong mỗi truyện, tôi phải thể hiện sự hiểu biết tường tận của mình. Tất cả các truyện của tôi đều được thai nghén như tiểu thuyết, đòi hỏi cảm xúc đặc biệt và trải nghiệm đặc biệt”.

Theo Việt Lâm – Thể thao & Văn hóa (dịch từ The Guardian)