Lần đầu tiên Emmanuelle Riva quyến rũ khán giả là vào thập niên 1950, khi bà tham gia bộ phim Hiroshima Mon Amour (Hiroshima – tình yêu của tôi) và được đề cử Oscar Nữ diễn viên chính xuất sắc. Tiếp tục cần mẫn làm việc, dường như vận may đang mỉm cười với nữ diễn viên 85 tuổi này khi hàng loạt danh hiệu cao quý của điện ảnh thế giới lần lượt xướng tên bà qua vai diễn trong Amour (Tình yêu).
85 tuổi, đã đi gần hết cuộc đời, nhưng dường như cái chết hay tuổi già chẳng có ý nghĩa gì đối với Emmanuelle Riva. Nữ nghệ sỹ Pháp, đôi khi còn là một nhà thơ, vẫn đang lâng lâng cảm xúc cùng bộ phim của đạo diễn Michael Haneke: “Tôi chưa trở lại được cuộc sống bình thường”. Nhân vật Anne – một phụ nữ về hưu phải chịu hàng loạt cơn đột quỵ và lui về dưỡng bệnh trong căn hộ của mình ở Paris, vẫn ám ảnh bà. Khi đóng xong bộ phim, Emmanuelle Riva bị ngã bệnh, nhưng thành công của bộ phim đã bù đắp rất nhiều cho nữ diễn viên lão niên này. Bà được đề cử Oscar Nữ diễn viên chính xuất sắc, và mới đây Viện hàn lâm điện ảnh Anh (BAFTA) đã bất ngờ trao tặng bà giải Nữ diễn viên chính xuất sắc. Nếu như có một cuộc trở lại huy hoàng sau khi cái chết gần kề, thì điều đó đã xảy ra ở Nhà hát Hoàng gia London và tiếp theo sẽ là Nhà hát Dolby ở Hollywood.
Thành công của Amour nói chung và Riva nói riêng đã thuyết phục các chuyên gia của Viện hàn lâm khoa học và nghệ thuật Mỹ nổi tiếng là bảo thủ và cứng rắn, cùng một nền công nghiệp điện ảnh có truyền thống coi trọng tuổi trẻ và tiếng Anh hơn là sự giàu kinh nghiệm và các ngôn ngữ khác. Mặc cho những đoán già đoán non trước thềm lễ trao giải Oscar 2013 (ngày 24.2), bộ phim của đạo diễn Haneke giành được 2 đề cử khá quan trọng là Phim hay nhất và Đạo diễn xuất sắc, cùng với đề cử dành cho Emmanuelle Riva – Nữ diễn viên chính xuất sắc và Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất. Ở tuổi 85, Riva là nữ diễn viên cao tuổi nhất được đề cử Oscar. Wendy Mitchell, biên tập của tạp chí Screen International nhận xét: “Những lời khen ngợi Riva bắt đầu có từ LHP Cannes. Tuy nhiên Oscar mới thực sự là thử thách lớn, và thực sự ngạc nhiên khi bà lọt vào danh sách đề cử. Thế nhưng điều đó đã thành hiện thực. Tôi cho rằng bà đã làm tốt vai diễn của mình và xứng đáng giành chiến thắng. Bà có mặt trong danh sách đề cử không phải vì lý do cảm tính, mà vì tài năng thực sự”.
Riva sinh ra ở vùng đông nam nước Pháp, là con gái một gia đình gốc Italy. Trước khi bước vào nghiệp diễn, bà từng làm thợ may. Năm 1959, bà xuất hiện trong bộ phim kinh điển Hiroshima Mon Amour và làm khán giả ngạc nhiên với diễn xuất của mình. Đây là bộ phim tình cảm lãng mạn của đạo diễn Alain Resnais, nói về một nữ diễn viên Pháp trong quá trình quay phim tại Nhật Bản đã phải lòng một kiến trúc sư người Nhật. Đạo diễn Eric Rohmer đánh giá cao phim này, coi đó là một trong những bộ phim quan trọng nhất về chiến tranh, và là cách làm hiện đại đối với phim có tiếng nói. Bản thân đạo diễn Amour Michael Haneke cũng hâm mộ Riva: “Là một thanh niên, tôi rất ngưỡng mộ bà ấy từ thời đóng bộ phim đó. Tuy nhiên sau đó tôi không thấy bà xuất hiện nhiều trên màn ảnh nữa”.
Không phải Riva trốn tránh trong suốt 50 năm qua. Bà tham gia nhiều phim của Pháp trong suốt thập niên 1960, và trở thành biểu tượng may mắn của điện ảnh Pháp thời gian này. Khi bước sang tuổi trung niên, bà ít đóng phim hơn, chủ yếu tham gia sân khấu kịch. Trong vài thập kỷ qua, bà không phải là cái tên được biết đến rộng rãi đối với công chúng Pháp. Thế nhưng, với Michael Haneke thì Hiroshima Mon Amour là nỗi ám ảnh khôn nguôi, và vai diễn dành cho Emmanuelle Riva trong Amour giống như theo đuổi hào quang trong quá khứ của bà. Ông nói, vai diễn giống như một định mệnh. Cô gái của năm 1959 giờ đây đã vào tuổi bát tuần, già nua và bị đốn ngã bởi bệnh tật. Sắc đẹp, tuổi trẻ đã rời xa, và điều duy nhất có thể cứu sống bà là tình yêu.
Sau khi vượt qua bệnh tật, Riva sống ẩn dật trong một căn hộ nhỏ ở Paris, không có con cái. Người bạn đời của bà qua đời từ năm 1999 và bà ở vậy, xa rời ánh đèn sân khấu. Niềm vui của bà bây giờ là đọc sách, vẽ và chụp ảnh. Thỉnh thoảng, bà sáng tác thơ và in sách ảnh nho nhỏ. Kể từ khi Amour được trình chiếu tại LHP Cannes, Riva nhận được nhiều giải thưởng như giải do Hiệp hội các nhà phê bình Los Angles trao tặng, giải của Hiệp hội phê bình điện ảnh quốc gia Mỹ… Liệu giấc mơ Oscar có thành hiện thực với Riva? Biên tập viên Wendy Mitchell phân tích: “Độ tuổi trung bình của các chuyên gia bỏ phiếu ở Viện hàn lâm là 62, chỉ 14% trong số họ dưới 50 tuổi. Trong số họ, nhất định có những người từng xem và yêu mến Riva qua Hiroshima Mon Amour”.
Một điều thú vị là vào đúng ngày trao giải Oscar lần thứ 85, Emmanuelle tổ chức sinh nhật lần thứ 86.
theo ĐÔNG QUỲNH – NDBND