Series truyện giả tưởng của J.K. Rowling đã có tác động không nhỏ đến giới trẻ và giúp nuôi dưỡng ở thế hệ thanh niên tính vị tha và thái độ phủ nhận bạo lực cũng như giảm thiểu lối tư duy định kiến.
Một nghiên cứu năm 2014 công bố bởi Journal of Applied Social Psychology cho thấy việc đọc truyện Harry Potter giúp cải thiện thái độ tích cực đối với những nhóm người bị kỳ thị, yếu thế trong xã hội bởi câu truyện thể hiện những mối tương quan nhóm, đặc biệt là giữa các cá nhân “trong-nhóm” với cá nhân “ngoài-nhóm” (ví dụ các cá nhân này không có danh tính rõ ràng và thường xuyên bị đe dọa).
Đặc biệt, trong Harry Potter, tinh thần trên được thể hiện rõ nhất qua việc Harry tiếp tục duy trì tình bạn tốt với nhóm những học sinh bị coi là nhóm yếu thế trong trường (những học sinh “máu bùn” – là người thường hay chỉ có một nửa dòng máu phù thủy). Những học sinh này luôn bị Voldemort và tay chân – những kẻ luôn tự hào rằng bản thân mang dòng máu phù thủy thuần chủng – đe dọa, khinh miệt và ngược đãi.
Nghiên cứu trên được thực hiện bởi Loris Vezzali (thuộc Đại học Modena và Reggio Emilia, Ý). 34 học sinh tiểu học được hỏi về thái độ của các em với những người nhập cư. Những đứa trẻ sau đó được chia thành hai nhóm, được gặp nhau một lần một tuần trong 6 tuần để đọc và thảo luận về những đoạn văn trong truyện Harry Potter.
Nhóm đầu tiên tập trung vào những trường hợp xuất hiện tư tưởng định kiến, chẳng hạn như đoạn Draco Malfoy gọi Hermione là “đồ máu bùn bẩn thỉu”; nhóm còn lại thì đọc những đoạn văn không liên quan đến vấn đề này, ví dụ như câu chuyện khi Harry mua cây đũa phép đầu tiên.
Sau 6 tuần, nhóm trẻ đọc những đoạn văn liên quan đến tư tưởng định kiến và cách Harry Potter xóa bỏ những định kiến này cho thấy chúng đã có sự thay đổi đáng kể và thái độ tích cực đối với những người “ngoài nhóm” (chẳng hạn như những người nhập cư). Trong khi đó, nhóm thứ hai không có thay đổi nào.
Hai nghiên cứu khác được tiến hành cũng mang lại kết quả tương tự: việc đọc Harry Potter cho thấy đã cải thiện đáng kể thái độ với những người đồng tính của những học sinh trung học Ý và những người di cư của những sinh viên đại học Anh. Mặc dù tiểu thuyết của Rowling vốn chỉ liên quan trực tiếp đến việc hòa nhập giữa người thường, bán phù thủy và phù thủy thuần chủng, giờ đây, nó còn có ý nghĩa lớn hơn trong việc nuôi dưỡng lòng vị tha và mối cảm thông giữa những độc giả thông qua việc đọc văn chương hư cấu.
THỦY HIỀN theo Văn nghệ quân đội – dịch từ The Independent