Bob Dylan lúc còn trẻ
Bài viết của tờ Guardian (Anh Quốc) dưới đây là một lập luận về trường hợp gây bất ngờ này. Thành tựu mới nhất trong sự nghiệp trải dài hơn nửa thế kỷ của Bob Dylan chính là ông đã trở thành ca sĩ Rock’n Roll đầu trên trên Đại lộ Danh vọng vinh dự nhận Giải Nobel Văn học. Nhiều ý kiến phản đối quyết định trao giải này cũng như họ từng phản đối ông trong những cuộc đấu dài hơi và mệt mỏi giữa Dylan và Keats, và nhiều người khác thì nghi ngờ về ý nghĩa, giá trị và sắc thái những sản phẩm nghệ thuật của Bob Dylan. Trong khi đó, công chúng hâm mộ lại tin tưởng rằng Bob Dylan xứng đáng với sự đột phá đặc biệt trong kết quả Nobel Văn học năm nay, đơn giản chỉ bởi Bob Dylan là Bob Dylan.
Vì vậy, để phản biện lại các ý kiến không đồng thuận, chúng tôi đã đi tìm xem thực chất văn học trong Bob Dylan và ý nghĩa giải thưởng danh giá này khi được trao cho Bob Dylan.
Trước tiên, công tâm để nhận định, nếu chỉ đánh giá ở lĩnh vực văn học, liệu Tarantula (cuốn “tiểu thuyết” thơ văn xuôi của những năm 60 – ra đời và bị làm ngơ vào năm 1965, được quảng bá rộng rãi và cuối cùng được xuất bản chính thức vào năm 1971) có thể được coi như bằng chứng văn học? Song, như Dylan cũng nhận ra, không có âm nhạc, ông sẽ chỉ là người đi bên lề.
Về cơ bản, trong gia tài nghệ thuật của Bob Dylan, ca từ và âm nhạc không thể tách rời. Ví dụ vài dòng yêu thích của ông: “Nơi giảng sư thuyết giảng về số phận tối tăm/ Giáo viên giảng rằng chờ đợi tri thức/ Có thể dẫn đến hàng tờ trăm đô/ Phúc lành trốn sau cửa/ Nhưng thậm chí Tổng thống của Hợp chủng quốc/ Thỉnh thoảng cũng phải đứng trơ” (trích bài thơ Tôi đang chảy máu trong tập Ổn rồi, Ma) (1965). Hay “Không phải nó chỉ giống như cái đêm chơi ngón lừa khi bạn đang cố gắng yên tĩnh hay sao?” (Điềm báo của Johanna, 1966) hoặc sự huyễn ảo “Hai tay lái đang tới/ Gió bắt đầu tru” (Cùng ở đài quan sát, 1968). Thực sự, dù đó là gì, khi bạn lắng nghe chúng bằng tâm tưởng, như khi tất cả chúng ta cùng phải hành động khi cần thiết, bạn sẽ thấy điều cần phải nghe chính là giọng hát, âm thanh và âm nhạc của Bob Dylan.
Trích dẫn đáng ngưỡng mộ của Ủy ban trao giải Nobel – “cách thể hiện mới mang tính thi ca trong các bài hát nổi tiếng Mỹ” chắc chắn đã gây tiếng vang trong giới nghiên cứu sự nghiệp của Bob Dylan. Có một điều cần phải nói, hai album mới nhất vừa phát hành của danh ca 76 tuổi này đã tổng hợp toàn bộ những gì được coi như là tuyển tập những bài hát Mỹ tuyệt vời nhất: trên thực tế, các bài hát dù mang giai điệu rất Broadway nhưng Bob Dylan dường như đã khám phá ra cách để biến thể những cơ chế bất định đó theo đánh giá của những ý kiến đương thời.
Ngoài ra, ở giai đoạn đầu trong sự nghiệp, khi ông sáng tác lại từ bộ sưu tập những bài hát dân gian của dòng nhạc đồng quê Mỹ để viết nên những điệu ballads, blues – âm nhạc của thời chiến, của những thời kỳ gian khó và đã truyền tải trong đó tất cả tinh thần chống chế độ độc tài và phản đối sự xa cách tinh thần đang diễn ra trong thời đại của chính ông
Dylan đã tự dệt bản thân mình, dù không ai, thậm chỉ cả bản thân ông có thể nhận ra điều đó. Ông đã dệt mình vào trong các sợi tơ ngang dọc của âm nhạc đại chúng Mỹ. Vay mượn ý tưởng từ quá khứ, tái tạo lại các giai điệu, hình ảnh, con người và tinh thần, Dylan đã sáng tạo nên những ca khúc của một thời đại đang quay cuồng trong những biến đổi nhanh chóng.
Với những gì kế thừa từ những nhà thơ tượng trưng nổi tiếng kết hợp độc đáo cùng năng lượng âm nhạc, đoạn kết Nobel hoàn hảo dành cho Dylan – bậc thầy của ngôn ngữ – chắc chắn sẽ không phải là chặng cuối trong hành trình sáng tạo của ông. Trong vô số những ca khúc nhưTangled Up in Blue (1975), Blind Willie McTell (1983) và Cross the Green Moutain (2002), Bob Dylan đã khám phá ra những cách thức mới mẻ để vui đùa với thời gian, với giọng hát và nhãn quan triết học của mình, tiếp tục mở rộng tiềm năng của âm nhạc để phá bỏ mọi lời chỉ trích về sự vinh danh vừa mới lạ vừa tuyệt vời nhất này.
Nguồn: Văn nghệ Quân đội- THỦY HIỀN theo The Guardian