Họa sĩ Doãn Hoàng Lâm (ảnh: Internet).
Doãn Hoàng Lâm là một trong số không nhiều họa sĩ có một sự trăn trở không ngừng trên con đường sáng tạo nghệ thuật. Từ việc tìm tòi chất liệu, phương tiện thể hiện, đến các thể tài…để đến cho được một cái đích mà dường như anh biết rất rõ, là trình bày những cảm nhận, suy tư của con người cá nhân anh về đời sống, về mỹ cảm, về con người, đàn ông, trẻ thơ, phụ nữ… Cái nhìn của Lâm có những lúc ở tầm phổ quát, và những lúc khác lại là sự nhìn sâu vào từng khoảnh khắc, chi tiết, từng vật thể, hoặc từng con người.
Lâm có thể mổ xẻ một sự vật để thấy bản chất cốt lõi của sự vật đó. Cái nhìn của anh luôn mang tính khám phá, đầy ngạc nhiên.
Để biểu đạt về Con người, thậm chí anh sử dụng cả phim âm bản và dương bản cho những tác phẩm của mình. Theo cách của Lâm đem tới rất nhiều bất ngờ cho người xem.
Lâm vẽ chân dung cũng vậy. Anh mổ xẻ, phơi bầy những góc khuất sâu trong tâm hồn nhân vật, mà tôi tin rằng, ngay cả nhân vật mẫu của anh cũng chưa chắc đã nhận ra. Lâm vẽ chân dung không để khen nịnh hay vuốt ve. Anh vẽ để biểu đạt thế giới, biểu đạt mỹ cảm của mình.
Ở góc độ này, tôi rất thích tranh chân dung của Doãn Hoàng Lâm.
Thoạt đầu, là những bức chân dung họa sĩ vẽ con gái. Anh vẽ rất nhiều, tất cả những khoảnh khắc của cô bé, vẽ sự lớn lên từng ngày, vẽ những vẻ đẹp khác nhau trong tâm hồn trong veo của một đứa trẻ trong tình yêu thương vô bờ bến của người cha. Tất nhiên rồi. Nhưng cái khó nhiều khi đến từ chỗ đã vẽ quá nhiều, làm sao tìm thấy cái mới mẻ.
Nhưng quả thật chân dung con gái của Doãn Hoàng Lâm là những biến tấu không ngừng của cái đẹp, sự nên thơ, sự vô tận của những mạch nguồn tinh khiết. Thậm chí, có cảm giác, là cách họa sĩ tìm thấy trong công việc này mạch nguồn nuôi dưỡng tình yêu nghệ thuật và sự sáng tạo cho mình.
Tuy nhiên, không chỉ chân dung con gái mình Lâm mới vẽ đẹp.
Mà hàng trăm những bức chân dung khác của Lâm mới thực gây choáng. Lâm cho tôi xem tất cả 165 bức chân dung anh từng vẽ. Một thế giới của tất cả mọi hạng người như Lâm từng biết. Cây cọ trong tay Doãn Hoàng Lâm khác nào kính chiếu yêu làm hiện ra đúng bản chất, căn cốt của mỗi một chân dung.
Cái khó của vẽ chân dung không phải vẽ giống, mà phải vẽ được những trạng thái, được tinh thần của nhân vật. Mà như vậy, nếu chỉ kỹ thuật không thôi, thì không giúp được gì. Các họa sĩ vẽ chân dung giỏi, tôi thấy ở họ một khả năng thấu hiểu, một sự trải nghiệm sâu sắc đời sống, cộng với tài năng thiên bẩm.
Những nhát cọ của Doãn Hoàng Lâm luôn dứt khoát, phóng khoáng, đường đi hoạt và đạt mức thần tình trong nhiều chân dung.
Trong số những chân dung Lâm đã vẽ, ấn tượng đem lại là những khuôn mặt gân guốc, bầm dập, những kẻ khốn cùng, những gương mặt mà tính người bị chìm khuất ở đâu đó bởi mưu sinh, bởi hoàn cảnh. Đó là những chân dung khác lạ hoàn toàn so với lối vẽ chân dung mọi người thường thấy. Những bức chân dung gai góc, xù xì như thế này tạo nên ấn tượng đặc biệt trong những tranh chân dung của Doãn Hoàng Lâm.
Đặc biệt, hầu hết những gương mặt đẹp đều thuộc thế giới phụ nữ. Những phụ nữ yếu đuối và mạnh mẽ, trong trẻo và phức tạp, thánh thiện và đa đoan, đài các và mộc mạc…thế giới của nhưng người đàn bà trong tranh chân dung Doãn Hoàng Lâm khiến chúng ta dễ thở hơn, trong lành và cảm thấy thường đem đến một cảm giác an lành. Thường, trong những chân dung phụ nữ, Doãn Hoàng Lâm chỉ sử dụng ít nét, vẽ thong dong, bình tĩnh. Ở đó, nét xù xì gai góc của Lâm dường như biến mất, chỉ còn lại sự dịu dàng, mềm mại khiến bạn có thể ngạc nhiên.
Ở những chân dung đàn ông, Lâm thường vẽ những người bạn nghệ sĩ, và những người bạn thân thiết, và ắt là có những nét cá tính thú vị. Có khá nhiều nhân vật, Lâm vẽ rất nhiều bức khác nhau, vẽ những thời gian khác nhau, những con người khác nhau trong cùng một con người. Tính đa diện của đời sống, cũng như tính đa diện trong mỗi con người được họa sĩ biểu đạt kỹ lưỡng, có sự nghiên cứu cẩn thận và được biểu đạt một cách tinh tế.
Khác với các chân dung phụ nữ, những chân dung đàn ông hiện lên trong tranh Doãn Hoàng Lâm dường như đều phải mang vác quá nhiều thứ, thế giới mà họ sống chất vào họ mọi ái ố, hỉ nộ, khiến họ luôn phải nỗ lực chống đỡ. Họa sĩ nhận ra những sự thất bại, mất mát bi thương của họ, cũng như những vẻ đẹp con người ở họ. Sự phức tạp, đa diện của con người, sự mang vác những gánh nặng trần gian ở họ, như cách Doãn Hoàng Lâm nhìn thấy, tạo nên chiều sâu và vẻ đẹp của tác phẩm.
Tôi nghĩ, cũng như những thể tài khác, tranh chân dung của Doãn Hoàng Lâm là một giá trị đáng kể trong sự nghiệp của nghệ sĩ.
Tuệ An