Hà Chi
Với những tư liệu lịch sử dày dặn và nhiều công trình nghiên cứu, hai vị GS người Pháp Pierre Brocheux và Daniel Hémery đã cho ra đời cuốn sách “Đông Dương: Một nền thuộc địa nhập nhằng giai đoạn 1858-1954”, do Omega+ ấn hành.
Cuốn sách “Đông Dương: Một nền thuộc địa nhập nhằng giai đoạn 1858-1954” cung cấp một cái nhìn tổng quan thời sự về tiến trình lịch sử mà Đông Dương đã trải qua từ khi được người Pháp tạo lập ở nửa sau thế kỷ XIX cho tới cuộc khủng hoảng cuối cùng trong những năm 1945-1954. Tác phẩm được cập nhật đầy đủ kể từ lần xuất bản đầu tiên năm 1994, đã trình bày những kiến giải mới mẻ và đặt nghi vấn lịch sử về một khu vực văn minh vốn có tầm quan trọng không thể đo đếm trong vận mệnh của thế giới.
Về bố cục, ngoài phần Dẫn nhập và Kết luận, tác phẩm này được chia thành 8 chương. Daniel Hémery viết ba chương đầu (chương 1-3), tập trung nghiên cứu sự hình thành hệ thống thuộc địa trước khi Paul Doumer sang Đông Dương nhậm chức Toàn quyền (1897-1902). Ông cũng nêu bật được những thiết chế chính trị, hành chính của cấu trúc bộ máy cai trị và công cuộc phát triển kinh tế của Đông Dương giai đoạn từ năm 1897 đến thập niên 1930-1940. Pierre Brocheux viết hai chương 4 và 5, bàn về mối quan hệ ở xã hội thuộc địa giữa tầng lớp thực dân cai trị và kẻ bị trị bản xứ, và về những biến đổi văn hóa bao gồm những sáng kiến văn hóa của người Pháp cũng như những sáng kiến đề xuất của người bản xứ.
Tiếp theo, Daniel Hémery viết chương 6 và 7 để phân tích những bế tắc của công cuộc phát triển thuộc địa và hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế (Đại Suy Thoái) đối với dân chúng thuộc địa, về những cuộc nổi dậy chống chế độ thực dân, sự xuất hiện và phát triển của chủ nghĩa dân tộc Việt Nam thập niên 1930, cùng với đó là biến động xã hội và sự khủng hoảng của chế độ thực dân.
Pierre Brocheux viết chương 8, nói qua về sự suy tàn và hồi kết của đế chế thuộc địa Pháp tại vùng Viễn Đông giai đoạn 1939-1954, và trình bày cuộc Chiến tranh Đông Dương 1945-1954 trong một diễn biến tổng thể.
Năm 1995, Hiệp hội các nhà văn Pháp ngữ (L’Association des écrivains de langue française, ADELF) đã trao “Giải thưởng Á châu” (Prix de l’Asie) cho ấn bản đầu tiên của công trình nghiên cứu Indochine, la colonisation ambiguë, 1858-1954 (Đông Dương: Một nền thuộc địa nhập nhằng, giai đoạn 1858-1954) (Éditions La Découverte, Paris, 1994). Bản tiếng Việt do Omega+ xuất bản lần này được dịch từ ấn bản chỉnh sửa và bổ sung năm 2001.
Cuốn sách là công trình kinh điển trong mảng sách nghiên cứu về Đông Dương, một công trình nghiên cứu mẫu mực, khoa học và toàn diện nhất về công cuộc thực dân hóa của Pháp ở Đông Dương dành cho những sinh viên, và cả giáo viên, đang theo học và nghiên cứu về chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân, chủ nghĩa dân tộc và về lịch sử Đông Dương nói chung.
Tác phẩm nằm trong Tủ sách Hiểu về Việt Nam qua tư liệu Pháp ngữ của Omega Plus.
Giáo sư Pierre Brocheux sinh năm 1931, tại Chợ Lớn-Sài Gòn. Cha ông là người Pháp đến lập nghiệp ở Đông Dương năm 1929, mẹ ông xuất thân trong một gia đình Việt nhập tịch Pháp. Pierre Brocheux sang Paris học tú tài, rồi theo học cử nhân và tiến sĩ ngành sử ở Đại học Sorbone, giảng dạy và nghiên cứu lịch sử Á Đông tại khoa Sử, Địa, Khoa học xã hội thuộc Đại học Paris Diderot từ đầu những năm 1970.
Giáo sư Daniel Hémery sinh năm 1932, tại Arras, Pháp. Ông giảng dạy và nghiên cứu lịch sử tại khoa Ngôn ngữ và Văn minh Á Đông (LCAO) thuộc Đại học Paris Diderot cùng thời với Pierre Brocheux.
Năm 2018, hai tác giả đã được Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh trao giải Việt Nam học.
Nguồn: Báo Nhân Dân